Omschrijving
De Karel Doorman is de renovatie van het winkelgebouw Ter Meulen, met daarboven een toegevoegd ‘glazen’ woongebouw tot 70 meter hoogte. Op een schier onmogelijke plek in het Rotterdamse centrum zijn 114 woningen toegevoegd. Een bijzonder gebouw is behouden voor de toekomst en op dezelfde plek is een flinke stedelijke verdichting bereikt.

Ter Meulen werd in 1948 gebouwd als winkelgebouw voor Ter Meulen, Wassen en Van Vorst, naar ontwerp van Van den Broek en Bakema. Toen Ibelings van Tilburg architecten er in 2001 bij gehaald werd met de vraag: “moeten we slopen of kunnen we er nog wat mee?”, leidde het vele malen verbouwde winkelgebouw al jaren een kwijnend bestaan. Ons voorstel was om het gebouw niet te slopen, maar om het Ter Meulengebouw in zijn oude luister te herstellen. De twee, in 1977 toegevoegde, verdiepingen er af halen en in plaats daarvan boven het winkelgebouw een woongebouw toe te voegen.

Het is een bijzonder project omdat de nieuwbouw letterlijk op de kolommen van het bestaande gebouw is gezet. Dit was mogelijk door een combinatie van een extreem lichte stalen op-topconstructie en door extra draagvermogen vrij te maken in het bestaande gebouw. Er is vijf maal zo licht gebouwd als bij een traditioneel appartementengebouw. Er was ook nauwelijks ruimte voor een bouwplaats. Door te bouwen in staal en hout was het mogelijk het gebouw in grote elementen te prefabriceren en konden de elementen direct van de vrachtwagen af de bouw ingehesen- en gemonteerd worden.

Het parkeren voor de woningen is opgelost door op de tweede verdieping en het dak van het winkelgebouw een parkeervoorziening te maken, toegankelijk door middel van autoliften.

Dankzij een respectvolle omgang met bestaande onconventionele constructiemethoden, een grote mate van prefabricage en inventieve parkeeroplossing zal De Karel Doorman de komende jaren een voorbeeld voor stedelijke verdichting zijn in Nederland.

Houttoepassingen
Lariks portaalspanten: Heko Spanten Ede. Hsb, houten vloeren: Forger Houtconstructies Nieuwegein. Oregon pine gevelbekleding, Kerto/Fins vuren vloeren: Grasproducten Gramsbergen. Bilinga dekken/plafonds: Aannemersbedrijf Damsteegt Meerkerk.

Motivatie

Kwaliteit ontwerp
Met het plan is het Ter Meulengebouw behoed voor sloop en weer gerenoveerd in zijn oude glorie. Het is behoud van materie en kwaliteit. Bovendien zijn op een schier onmogelijke plek in het Rotterdamse centrum 114 woningen toegevoegd aan de woningvoorraad. In het centrum heeft de gemeente Rotterdam al lang de wens meer woningen te bouwen. Een bijzonder gebouw is behouden voor de toekomst en op dezelfde plek is een flinke stedelijke verdichting bereikt. Door licht te bouwen was optoppen met een zestien lagen hoog woongebouw met 114 appartementen mogelijk. Er zijn woningen variërend in grootte van 45 m2 tot 124 m2. Een woning van 45 m2, met gebruik van de gemeenschappelijke daktuin en sauna, werd verkocht voor € 99.000,-. Dit is ook voor starters een interessante prijs.

Bijdrage aan imago hout
Het concept van het gebouw is een volledig ‘houten sigarendoosje’ met daarom heen een enkellaags ‘glazen regenjas’. De uitstraling van het project wordt grotendeels bepaald door de warme uitstraling van het materiaal hout. Dit project is bovendien alleen mogelijk geweest door licht te bouwen. Hout was hiervoor bij uitstek het geschikte materiaal. Een lichte staalconstructie, ingevuld met houtskeletgevels, houten vloeren en niet dragende metalstud/gipsen binnenwanden. Groot voordeel van deze opzet was ook dat er op deze manier in het drukke krappe centrum van Rotterdam gebouwd kon worden, omdat alles met prefab onderdelen als Meccano in elkaar gezet kon worden. Prefab houten vloerelementen, geprefabriceerde houten gevelelementen, houten galerijen en loggia’s. Alle elementen konden zo van de vrachtwagen de bouw ingehesen worden en gemonteerd worden.
De volledig met hout ingerichte tuin op 40 meter hoogte draagt in grote mate bij aan een fijne verblijfplaats buiten voor de bewoners.

Vernieuwende aspecten en andere bijdragen aan de houtarchitectuur
Optoppen op deze schaal is in Nederland nog niet eerder vertoond. Het woongebouw is gebouwd op de bestaande constructie van het oude Ter Meulengebouw. Dit door de verborgen draagcapaciteit in de constructie van de oudbouw volledig aan te wenden.
Bij een binnenstedelijke woningbouwopgave is het oplossen van de parkeerproblematiek een uitdaging. De wijze waarop De Karel Doorman de parkeernorm haalt is een van de sleutels tot de realisatie van het project. Het gekozen bouwsysteem van stalen kolommen, gips scheidingswanden en houten vloeren heeft bovendien een zeer grote flexibiliteit. Tijdens de bouw zijn woningen nog gesplitst in twee woningen en werden drie woningen getransformeerd tot één penthouse.

Een licht gebouw betekent letterlijk een veel lichtere belasting van het milieu.
Dankzij een respectvolle omgang met het bestaande, onconventionele constructiemethoden, een grote mate van prefabricage en inventieve parkeeroplossing is De Karel Doorman de komende jaren een voorbeeld voor stedelijke verdichting in Nederland.

Duurzaamheidsbijdrage
Het Ter Meulengebouw is behoed voor sloop en gerenoveerd in zijn oude glorie. Het is behoud van materie en kwaliteit. Het woongebouw is gebouwd middels een staalconstructie op het bestaande winkelpand. Dit door de verborgen draagcapaciteit in de betonnen constructie van de oudbouw volledig aan te wenden.
Intensief ruimtegebruik door het toevoegen van woningen boven een bestaand winkelgebouw. Het parkeren is inpandig opgelost in het bestaande gebouw. De woningen worden afgeschermd van zonnestraling door de overstekken van 2,40 meter diepe galerijen en loggia’s. Zijn aangesloten op stadsverwarming. Zijn beter geïsoleerd dan de EPC-eis van 1,0 conform het toenmalig geldende bouwbesluit 2003. Gerealiseerd is: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer EPC 0,88.
Het woongebouw bestaat voor een groot deel uit recyclebaar staal en duurzaam hout. Door toepassing van deze materialen is 5 maal zo licht gebouwd als een traditioneel appartementen gebouw. Dit scheelde veel in de belasting van het milieu door eenvoudiger vervoer.

Korte omschrijving activiteiten inschrijver
Architecten en stedenbouwkundig bureau, actief in zowel de woningbouw als utiliteitsbouw.

Website: www.ibelingsvantilburg.nl