bibliotheek boekenberg spijkenisse

Categorie: Utiliteitsbouw
Inschrijver: MVRDV
Eigenaar: Gemeente Spijkenisse
Aannemer: VORM Bouw, Papendrecht
Opdrachtgever: Gemeente Spijkenisse
Architect: MVRDV, Rotterdam
Constructeur: ARCADIS, Rotterdam; ABT, Velp
Gebruiker: Bibliotheek Boekenberg Spijkenisse

Beschrijving
Het hart van Spijkenisse is verrijkt met een splinternieuwe bibliotheek, die een oppervlakte van 3.500 vierkante meter beslaat, exclusief de parkeergarage. Deze bibliotheek is strategisch geplaatst op de kruising van een drukke doorgaande weg, het levendige marktplein en recht tegenover een kerk. Naast een uitgebreide verzameling boeken en leesruimten, huisvest het gebouw ook commerciële ruimtes, kantoren, een auditorium, vergaderzalen en een expositieruimte. Het ontwerp van de bibliotheek, zowel qua vorm als materiaalgebruik, grijpt terug op de traditionele Nederlandse boerderij, als ode aan het agrarische verleden van Spijkenisse dat in de loop der jaren is getransformeerd tot een voorstad van Rotterdam.

Het ontwerp van de bibliotheek is erop gericht om lezen te stimuleren. Door de diverse functies zoals kantoren, vergaderruimtes en het auditorium boven elkaar te plaatsen, ontstaan er brede terrassen van uiteenlopende afmetingen waarop de boekenkasten zijn geplaatst. Dit creëert samen een indrukwekkende ‘boekenberg’. De terrassen zijn met trappen aan elkaar verbonden, waardoor bezoekers rond de berg omhoog kunnen lopen tot aan de top, waar ze worden beloond met een panoramisch uitzicht over Spijkenisse.

De ‘boekenberg’ is overdekt met een glazen koepel, wat het gevoel geeft van een bibliotheek in de buitenlucht. Deze koepel fungeert als een subtiele bescherming die de harde lijnen van het gebouw verzacht. Bovendien dient het als een klimaatgecontroleerde publieke ruimte. In de zomer zorgen zonwering en ventilatie voor een comfortabel binnenklimaat, terwijl in de winter vloerverwarming, individuele verwarmingselementen en dubbele beglazing het gebouw warm houden. Het klimaatsysteem bestaat uit een zorgvuldig samengestelde mix van duurzame technieken, die samen een innovatief en uiterst duurzaam systeem vormen. Vanuit de bibliotheek is er rondom uitzicht op de omliggende straten, wat bijdraagt aan de veiligheid van de openbare ruimte. Andersom biedt het voorbijgangers de kans om binnen te kijken, wat hun nieuwsgierigheid kan wekken en nieuwe bezoekers kan aantrekken.

Houtgebruik In contrast met de omliggende gebouwen, die voornamelijk uit baksteen en beton bestaan, is de Boekenberg gekenmerkt door een houten dakconstructie. Deze constructie, als een glazen koepel over de betonnen ‘boekenberg’, geeft het gebouw een uniek aanzien.

Houtconstructie
Het project omvat 116 houten spanten (van FSC-gecertificeerd vurenhout), inclusief vier hoekkepers en diverse andere dragende elementen rond de liftschacht. Alle spanten zijn, vanwege esthetische keuzes, uitgevoerd met een hoogte van 1000 mm en een dikte variërend van 120 tot 200 mm, afhankelijk van de constructieve vereisten. De dakconstructie bestaat volledig uit glas, wat de stabiliteit uitdagend maakte. De constructie is echter zo ontworpen en gedetailleerd dat deze uit zichzelf stabiel is, met de nokliggers verstevigd door staalkabels. De liftschacht is bewust losgehouden van de constructie om onafhankelijke beweging mogelijk te maken.

Dakconstructie
De dakconstructie bestaat uit drie enorme scharnierende spanten, zonder extra verstevigingen zoals makelaars of hanebalken. De houten spanten zijn zo geplaatst dat ze voldoende sterkte en stijfheid bieden, met een onderlinge afstand van 1,35 meter en afmetingen van 200 bij 1.000 millimeter. De constructie is ontworpen met minimale stabiliserende elementen, waardoor de transparantie van het dak behouden blijft.

Detaillering
Er is veel aandacht besteed aan de detaillering van de houtconstructie, zoals de unieke verbindingen tussen kolommen en dakliggers. Deze verbindingen, uitgevoerd met een enkele of dubbele vingerlas, zorgen voor een esthetisch aantrekkelijk beeld.

Transport en fabricage
De langste spanten waren 35 meter lang en tot 5,3 meter breed. Het transport en de bereikbaarheid van deze spanten zijn in een vroeg stadium zorgvuldig gepland. Enkele spanten waren te breed voor transport en zijn daarom ter plaatse geassembleerd.

Motivatie
De Boekenberg maakt deel uit van het Vredehofplein, waar naast de bibliotheek ook 41 woningen zijn gepland. Het gehele project is uitgevoerd in baksteen, met als opvallende uitzondering de houten kap van de Boekenberg.

Vormgeving
De bibliotheek combineert ‘gesloten’ elementen zoals vergaderruimten en auditorium met een ‘open’ publiek deel, zoals de leeszaal. De glazen kap en houten spanten maken de boekencollectie zichtbaar van buitenaf, waardoor het gebouw een uitnodigende uitstraling krijgt. De houten spanten verwijzen naar de traditionele schuurvorm, wat bijdraagt aan het warme en uitnodigende karakter van de bibliotheek.

Duurzaamheid
Het gebruik van hout en de specifieke vorm van de spanten dragen bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen van het project. Het gebouw heeft een EPC-score van 0.7, wat wijst op een hoge energie-efficiëntie.

Imagoversterking van de houtbranche De houten kap heeft een grote impact op de bezoekers en illustreert de veelzijdige en aangename eigenschappen van hout.

Over MVRDV
MVRDV, opgericht in 1993 in Rotterdam door Winy Maas, Jacob van Rijs en Nathalie de Vries, is een toonaangevend bureau op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur. Het bureau staat bekend om zijn conceptuele benadering van projecten, waarbij het de veranderende wereld en sociale verhoudingen onderzoekt en ter discussie stelt.